Dominacja rzymska

W 67 r. p.n.e. imperium rzymskie zajęło wyspę Kretę. Pod rzymskim panowaniem Kreta tworzyła prowincję wraz z Cyrenajką, a miasto Gortys (dzisiejsza Gortyna) stało się stolicą Krety, podczas gdy jego główny rywal, pałacowe miasto Knossos, zostało zrównane z ziemią. Kreta była w tym okresie stosunkowo zamożną potęgą, ale nie stała już w centrum wielkich potęg morskich.

W latach 60. XX wieku na Kretę dociera chrześcijaństwo, a pierwszy kościół chrześcijański zostaje założony w mieście Gortys przez biskupa Tytusa. Chersonissos było również znanym miastem rzymskim, gdzie nawet dziś możemy znaleźć ruiny kilku wczesnochrześcijańskich bazylik.

Cesarstwo Wschodniorzymskie / Bizantyjskie

Kiedy pod koniec IV wieku n.e. potęga Imperium Rzymskiego zmalała, Kreta stała się częścią Cesarstwa Wschodniorzymskiego (później Bizantyjskiego) i była kontrolowana przez Konstantynopol (dzisiejszy Stambuł). Cesarstwo Bizantyjskie opierało się na fundamentach chrześcijańskich, a jego kultura była zbliżona do kultury Grecji. W tym czasie na Krecie wybudowano ogromną liczbę kościołów.

Jednak niewiele współczesnych źródeł opisuje ten "pierwszy okres bizantyjski". Kreta była w tym czasie raczej spokojną prowincją na obrzeżach świata grecko-rzymskiego i nie została nawet zaproszona na I Sobór Nicejski w 325 r. (w przeciwieństwie do sąsiednich wysp Rodos czy Kos). Z wyjątkiem ataków wandali i kilku większych trzęsień ziemi, które zniszczyły niektóre miasta, Kreta pozostawała dobrze prosperującym obszarem. Świadczą o tym liczne zabytki, które często przetrwały do dziś. Można odwiedzić na przykład piękne klasztory Agia Triada, Kardiotissa, Koudouma czy Aretiou, pochodzące z czasów Cesarstwa Bizantyjskiego.

Arabowie

W VIII wieku n.e. duża grupa wygnańców z muzułmańskiej Hiszpanii atakuje Kretę. Arabscy najeźdźcy zniszczyli Gortys i inne miasta, spalili bazyliki i kościoły oraz spustoszyli całą wyspę, przejmując kontrolę nad Kretą w 824 roku. Następnie założyli miasto Chandax (dzisiejszy Heraklion), które stało się stolicą muzułmańskiego Emiratu Krety. Chandax (lub również Kandak) oznacza w tłumaczeniu "fosę" i odnosi się do drobnych fortyfikacji miasta, w tym fosy.

Arabowie korzystali z silnych powiązań handlowych Krety, tworzonych przez wschodnią część Morza Śródziemnego, jak również z dobrze rozwiniętego rolnictwa. Niestety, arabskie piractwo i handel niewolnikami ze wschodniej części Morza Śródziemnego również zaczęły się rozwijać. Kreta pod panowaniem arabskim stanowiła więc stałe zagrożenie dla Cesarstwa Bizantyjskiego.

Powrót Cesarstwa Bizantyjskiego

W 960 roku żołnierzom bizantyjskim udało się zniszczyć główne arabskie miasto Khandak i Kreta wróciła pod panowanie Cesarstwa Bizantyjskiego. Na ruinach starego miasta wybudowano nowy ośrodek admistracyjny, a miasto przemianowano na Handakas. Następnie w XII wieku na Kretę przybyli osadnicy z Konstantynopola i na wyspie powstała nowa kreteńska arystokracja. Po upadku Cesarstwa Bizantyjskiego, w 1204 roku Kreta została sprzedana Wenecjanom.